Από ημέρας εις ημέρας. Οι Αρμένιοι

Και εις τον βομβαρδισμον ακόμη της Σάμου εφονέυθη ένας Αρμένιος. Είνε το επάγγελμα των.

Δεν επιθυμώ να ασεβήσω προς την Ιεράν και προσφιλή άλλως τε σκιάν του Τιγκράν Γιεργκάτ. Αλλά κι αυτός συμβολίζει την γκίνια του Αρμενικού γένους. Εγγενήθη βάρδος αυτού του λαού, ήτον ωραίος, πολιτισμένος, διεθνής και συμπαθής. Μόλις η υπογραφή του έγινε γνωστή εις την Ευρώπην και ήρχισε ν’ακούεται με αυτήν το όνιμα της Αρμενίας, απέθανεν εις ηλικίαν τριάντα ετών. Το προσφιλές εν τούτοις σπορ εξηκολούθησεν. Όπως οι Άγγλοι έχουν το κρίκετ, οι Ιταλοί τα μακαρόνια και οι Ρώσοι την βότκα, οι Τούρκοι έχουν την σφαγή των Αρμενίων. Θυμώνουν κατά της Ευρώπης σφάζουν Αρμενίους. Θυμώνουν κατά του Σουλτάνου; Αρμενίους; Θυμώνει ο Σουλτάνος κατά των Τούρκων; Αρμενίους. Ο Χαμίντ εδιώχθη από τους Τούρκους ως σφάξας 500000 Αρμενίους. Έδιωξαν τον Σουλτάνον έσφαξαν και αυτοί τους μισούς. Η το πέμπτον τουλάχιστον. (ο Σκαρφόλιο, νομίζω, ανέβασε τα τραγιά των Αδάνων εις άνω των 100 χιλιάδων). Ενώ δε η Ευρώπη ανησύχησε και περί της τύχης των σκύλων της Κωνσταντινουπόλεως, περί των σφαγέντων Αρμενίων έκρινε περιττόν να ταραχθή, διοτί προ πολλού τους εθεώρησεν ως αντικείμενα τροχισμού των σπαθιών της Ασίας, οσάκις σκουριάζουν. Και οι παπάδες ακόμη της Αγγλίας, οι τόσον ευαίσθητο, ετυλίχθησαν μετά προφυλάξεως εις τα ράσα της υποκρισίας των. Σόκιν θεωρείται να συγκαταλεχθούν οι Αρμένιοι μεταξύ των ανθρώπων. Είνε το γένος όπου υποχρεούται να σφάζεται εις τα διάμεσα εκείνα της διπλωματικής ιστορίας, εις τα οποία δεν είνε δυνατόν να ευρεθή ευθύνη. Και να σφάζεται δια τον θυμόν οποιουδήποτε. Είνε πιθανόν να εξεγερθούν οι Εσκιμώοι και να σφαγούν Αρμένιοι. Ενώ προχθές εβομβάρδιζαν την Σάμον οι Ιταλοί παρουσιάσθη ως υπεύθυνος συντάκτης ένας Αρμένιος, μη προσκληθείς από κανένα, ούτε από τους Τούρκους ούτε από τους Ιταλούς και εσφάγη. Δυστυχώς και οι Αρμένιοι τόσον εσυνήθισαν εις το κισμέτι τούτο, ώστε θεωρούν την άμυναν περιττήν. Είνε φοβερόν, μας έλεγαν κάποτε, η προθυμία με την οποία προσφέρονται εις τον θερισμόν.

Δυστυχισμένον έθνος! Τι συμβαίνει λοιπόν; Αγνοώ. Εις το Παρίσι εγνώρισα τον καλόν γέροντα Αρμένιον μακαρίτην Μικαελιάν. Όταν κάποτε του έκαμα λόγον περί της εθνικότητος του, εστράφη και μου είπε «Αρμένιος είμαι, αλλά δεν θέλω να έχω σχέσιν με κανένα Αρμένιον!»

Έμεινα κόκκαλο. Και εσυνήθισα έκτοτε να μην απορώ οσάκις δια της σφαγής νέων Αρμενίων, προμελετημένης ή τυχαίας ή εντελώς απροσδοκήτου, επαναλαμβάνεται μια διασκέδασις προσφιλής όχι μόνον εις όλον τον κόσμον αλλά- καθώς φαίνεται- και εις τους ίδιους τους Αρμένιους...